In deze blog wil ik, als holistisch kindertherapeut en gespecialiseerd in het trainen van mensen werkzaam in het onderwijs, mijn ervaringen en observaties delen over overprikkeld raken in het onderwijs. Ik hoop hiermee herkenning te bieden en anderen aan te moedigen om bewust om te gaan met prikkels in de klas. Het onderwijs is een plek van groei, leren en ontwikkeling, maar het kan soms ook een bron van stress en overprikkeling zijn. Zowel leerkrachten als leerlingen kunnen zich overweldigd voelen door de vele prikkels die dagelijks op hen afkomen.
Wat is overprikkeling?
Overprikkeling treedt op wanneer de hersenen meer informatie moeten verwerken dan ze aankunnen. Dit kan leiden tot gevoelens van stress, vermoeidheid en zelfs uitputting. In een schoolomgeving kan dit snel gebeuren door de constante stroom van geluiden, beelden en informatie.
Overprikkeling bij leerkrachten
Als leerkracht sta je dagelijks voor de uitdaging om een klas vol kinderen te begeleiden, les te geven, vragen te beantwoorden, orde te houden en administratieve taken te verrichten. Dit alles terwijl je probeert in te spelen op de individuele behoeften van elk kind. Het is dan ook niet verwonderlijk dat leerkrachten soms overprikkeld raken.
Symptomen van overprikkeling bij leerkrachten:
- Moeite met concentratie
- Hoofdpijn of vermoeidheid aan het einde van de dag
- Gevoel van onrust of irritatie
- Verminderd geduld met leerlingen
- Slecht slapen of piekeren over schoolzaken
Zelf merk ik dat ik op drukke dagen sneller geïrriteerd raak en minder geduldig ben met mijn leerlingen. Dit is een duidelijk teken dat ik overprikkeld ben en tijd nodig heb om tot rust te komen.
Overprikkeling bij leerlingen
Ook leerlingen kunnen last hebben van overprikkeling. Kinderen krijgen gedurende de dag een enorme hoeveelheid prikkels te verwerken, zowel in als buiten de klas. Sommige kinderen zijn gevoeliger voor prikkels dan anderen en raken daardoor sneller overprikkeld.
Symptomen van overprikkeling bij leerlingen:
- Moeite met concentratie en volgen van de les
- Onrustig of hyperactief gedrag
- Snelle vermoeidheid
- Emotionele uitbarstingen of huilbuien
- Terugtrekken of juist druk en luidruchtig gedrag
Ik zie regelmatig dat kinderen moeite hebben met het verwerken van alle indrukken van de dag. Dit kan zich uiten in verschillende gedragingen. Sommige kinderen worden stil en teruggetrokken, terwijl anderen juist druk en chaotisch gedrag vertonen. Beide reacties zijn signalen dat een kind overprikkeld is.
Hoe ga je om met overprikkeling?
Het is belangrijk om zowel als leerkracht als leerling manieren te vinden om overprikkeling te voorkomen en te verminderen. Hieronder deel ik een aantal strategieën die ik zelf toepas en die ik leerlingen aanleer.
Voor leerkrachten:
🩷 Pauzes inlassen: Neem regelmatig korte pauzes tijdens de werkdag om even tot rust te komen. Een korte wandeling of ademhalingsoefening kan al helpen.
🩷 Grenzen stellen: Wees niet bang om nee te zeggen tegen extra taken als je voelt dat je al overbelast bent.
🩷 Organisatie: Plan je dag en week goed in, zodat je overzicht hebt en niet alles op het laatste moment hoeft te doen.
🩷 Praat erover: Deel je gevoelens van overprikkeling met collega’s of leidinggevenden. Samen kun je zoeken naar oplossingen.
🩷 Zelfzorg: Zorg goed voor jezelf door voldoende te slapen, gezond te eten en regelmatig te bewegen.
Voor leerlingen:
🩷 Rustmomenten: Plan momenten van rust in de klas, bijvoorbeeld door een paar minuten stil te zitten of ademhalingsoefeningen te doen.
🩷 Prikkelarme plekken: Creëer een rustige hoek in de klas waar kinderen zich even kunnen terugtrekken als het te veel wordt.
🩷 Beweging: Laat kinderen regelmatig bewegen, bijvoorbeeld door korte beweegmomenten of buitenspelen.
🩷 Praat erover: Moedig kinderen aan om te praten over hoe ze zich voelen en wanneer ze overprikkeld zijn. Zo kun je samen zoeken naar oplossingen.
🩷 Structuur: Bied duidelijkheid en structuur in de dag, zodat kinderen weten wat ze kunnen verwachten.
De rol van de omgeving
Niet alleen de leerkracht en de leerling zelf, maar ook de omgeving speelt een grote rol in het verminderen van overprikkeling. Het schoolgebouw, de klasindeling en zelfs de manier van lesgeven kunnen allemaal invloed hebben op de hoeveelheid prikkels die kinderen ervaren.
Tips voor een prikkelarme omgeving:
- Klassenindeling: Houd de klas opgeruimd en overzichtelijk. Te veel visuele prikkels kunnen afleidend werken.
- Geluid: Zorg voor een rustige omgeving met zo min mogelijk achtergrondgeluiden. Gebruik bijvoorbeeld zachte muziek of white noise om storende geluiden te maskeren.
- Licht: Gebruik natuurlijk licht waar mogelijk en vermijd fel kunstlicht.
- Kleuren: Gebruik rustige kleuren in de klas. Felle kleuren kunnen overweldigend zijn.
Het is essentieel om regelmatig te reflecteren op hoe je je voelt en hoe je omgaat met prikkels. Dit geldt zowel voor leerkrachten als voor leerlingen. Door bewust stil te staan bij je eigen behoeftes en de signalen van overprikkeling, kun je tijdig ingrijpen en aanpassingen doen.
Reflectievragen voor leerkrachten:
- Wanneer voel ik me het meest overprikkeld?
- Welke situaties of taken veroorzaken de meeste stress?
- Wat kan ik doen om deze prikkels te verminderen?
Vragen die je kunt stellen aan de kinderen uit je klas en jij overprikkeling opmerkt:
- Wanneer voel ik me rustiger en wanneer juist drukker?
- Wat helpt mij om tot rust te komen?
- Welke plekken of momenten op school vind ik het fijnst?
Overprikkeling in het onderwijs is een serieus probleem dat zowel leerkrachten als leerlingen kan treffen. Ik zie het wekelijks op de academie, waar ik veel mensen uit het onderwijs leer hoe ze met prikkels kunnen omgaan en hoe zij hun leerlingen kunnen helpen , vooral de kinderen die extra gevoelig zijn voor prikkels. Zoals hooggevoelige kinderen.
Door bewust om te gaan met prikkels en strategieën toe te passen om overprikkeling te verminderen, kunnen we samen zorgen voor een prettiger en effectiever leerklimaat. Het is belangrijk om elkaar hierin te ondersteunen en open te staan voor de signalen die we van onszelf en van anderen ontvangen.
Deze tools, oefeningen, methodieken en nog veel meer leer ik je in de opleiding tot Holistisch Kindertherapeut met HSP specialisatie.
Voel je dat dit echt een opleiding voor jou is?
Vraag dan een toelating aan met Anne. Dan kan met het videobellen Anne bekijken of jij inderdaad helemaal op je plekje bent!
Holistisch Kindertherapeut met HSP specialisatie is een prachtige opleiding! Anne is ontzettend betrokken, kundig en enthousiast. Bij de eerste online kennismaking was er meteen een klik en werd ik nóg enthousiaster. Anne vertelde puur en eerlijk. En ik wist eindelijk wat ik wilde gaan doen! Tijdens de opleiding krijg je verschillende modules die fijn aansluiten bij de opleiding en toe gaat passen in de praktijk. De lesdagen zijn ontspannen en fijn. Je kunt helemaal jezelf zijn. Ik ben ontzettend dankbaar dat ik deze opleiding heb mogen volgen.
Review Juliette van Beurden
